برای بسیاری از فعالان بازار، آنچه در پایان دوره مالی از دل سود شرکت به جیب سهامدار راه می‌یابد، معیاری جدی برای سنجش بازده واقعی است. در این مقاله با رویکردی تحلیلی به سازوکار این پرداخت‌ها، اثرشان بر قیمت سهم و شیوه بهره‌گیری از آن‌ها در انتخاب سهام می‌پردازیم. تا انتهای مقاله همراه ما باشید.
منظور از سود نقدی هر سهم چیست؟
سود نقدی هر سهم یا DPS، معیاری در بورس است که نشان می‌دهد چه مقدار از سود سالانه یک شرکت به‌ازای هر سهم میان سهامداران توزیع می‌شود. به عبارت دیگر، DPS مبلغ سود نقدی تخصیص‌یافته به هر برگه سهام در پایان سال مالی شرکت است. برای مثال، اگر شرکتی در پایان سال مالی به ازای هر سهم 100 تومان سود کسب کند و تصمیم بگیرد 50 تومان آن را به سهامداران بدهد، سود نقدی هر سهم یا DPS آن برابر 50 تومان خواهد بود. این شاخص یکی از مهم‌ترین مفاهیم برای سرمایه‌گذاران است، زیرا درآمدی مستقیم و ملموس از محل سرمایه‌گذاری در سهام را نشان می‌دهد که به صورت نقد در اختیار سهامداران قرار می‌گیرد.
ماهیت و کاربرد سود نقدی یا همان DPS
سود نقدی سهام (DPS) نشان‌دهنده بخشی از سود خالص شرکت است که در مجمع سالیانه تصمیم‌گیری می‌شود تا بین سهامداران توزیع شود. همه شرکت‌ها الزاماً تمام سود سالانه خود را تقسیم نمی‌کنند؛ معمولا بخشی از سود جهت توسعه کسب‌وکار یا سرمایه‌گذاری‌های جدید در شرکت نگهداری می‌شود. در واقع ممکن است شرکتی در یک سال مالی سودده باشد اما تصمیم مجمع عمومی بر این باشد که سودی تقسیم نشود و تمام سود انباشته گردد. همچنین اگر شرکتی در آن سال زیان‌ده باشد، سود نقدی برای آن دوره وجود نخواهد داشت. بنابراین DPS تنها برای شرکت‌هایی معنی دارد که در پایان سال مالی سود قابل تقسیم داشته باشند و هیئت‌مدیره و سهامداران در مجمع تصمیم به توزیع آن بگیرند.
چه کسانی شامل سود نقدی می‌باشند؟
سود نقدی یا DPS تنها به سهامدارانی تعلق می‌گیرد که در زمان برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه مالک آن سهم باشند. فرقی ندارد سهامدار از مدت‌ها قبل سهم را در اختیار داشته یا حتی چند روز (یا حتی چند ساعت) قبل از برگزاری مجمع سهام را خریده باشد؛ اگر نام سهامدار در روز مجمع در فهرست سهامداران ثبت شود، مستحق دریافت سود تقسیمی خواهد بود. به همین ترتیب، اگر سرمایه‌گذاری بخواهد تنها برای دریافت DPS اقدام به خرید سهم کند، کافی است قبل از برگزاری مجمع، سهام شرکت را خریداری نماید و می‌تواند حتی بلافاصله پس از بازگشایی سهم (پس از مجمع و اعلام سود) آن را بفروشد؛ سود نقدی مصوب مجمع همچنان به او تعلق خواهد گرفت.
زمان‌بندی پرداخت سود نقدی به سهامداران
پس از تصویب سود نقدی در مجمع، شرکت موظف است طبق قوانین جدید حداکثر طی ۴ ماه سود مصوب را به سهامداران پرداخت کند. بسیاری از شرکت‌ها برای شفافیت، جدول زمان‌بندی پرداخت سود را همراه اطلاعیه نتایج مجمع در سامانه کدال منتشر می‌کنند. در این جدول معمولا تاریخ و نحوه پرداخت برای سهامداران حقیقی و حقوقی یا سهامداران خرد و عمده مشخص می‌شود. به هر ترتیب، طبق مقررات بورس، پرداخت کامل سود نقدی باید نهایتا ظرف ۴ ماه پس از تصمیم مجمع انجام شود.
روش‌های دریافت سود DPS
روش دریافت سود تقسیمی توسط شرکت در اطلاعیه‌های رسمی مشخص می‌شود و ممکن است با توجه به زیرساخت‌های پرداخت به دو شکل کلی انجام شود:
1. واریز مستقیم به حساب بانکی:
در حال حاضر رایج‌ترین روش این است که شرکت از طریق سامانه سجام و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، مبلغ سود نقدی را مستقیما به شماره حساب بانکی معرفی‌شده سهامدار واریز کند. سهامدارانی که در سامانه سجام ثبت‌نام و اطلاعات حساب خود را ثبت کرده‌اند، معمولا نیاز به اقدام خاصی ندارند و سود به صورت خودکار در موعد مقرر به حسابشان انتقال می‌یابد.
2. مراجعه حضوری به بانک تعیین‌شده:
روش سنتی‌تر این است که شرکت با همکاری یک بانک، سود سهامداران را از طریق آن بانک بپردازد. در این حالت، سهامدار باید در بازه زمانی اعلام‌شده با در دست داشتن کارت ملی، کپی آن و کد بورسی به یکی از شعب بانک معرفی‌شده مراجعه کرده و سود خود را دریافت کند.
تفاوت DPS و EPS چیست؟
در بازار سرمایه اغلب دو مفهوم EPS (سود هر سهم) و DPS (سود تقسیمی هر سهم) کنار هم مطرح می‌شوند که لازم است تفاوت آن‌ها شفاف شود. EPS یا Earnings Per Share میزان سود خالصی است که شرکت در پایان سال مالی به‌ازای هر سهم تولید کرده است. این رقم قبل از تصمیم به تقسیم سود است و ممکن است تمام آن به سود نقدی تبدیل نشود. در مقابل، DPS بخشی از EPS همان سال است که واقعا بین سهامداران تقسیم شده است. به عنوان مثال اگر EPS شرکت ۲۰۰ تومان باشد و شرکت تصمیم بگیرد ۱۵۰ تومان آن را به سهامداران بدهد، آنگاه DPS برابر ۱۵۰ تومان و مابقی ۵۰ تومان سود در شرکت باقی می‌ماند. بنابراین DPS همیشه کوچک‌تر یا مساوی EPS همان سال است.
کاربردهای مهم بکارگیری DPS در تحلیل سهام
سود تقسیمی هر سهم (DPS) برای سرمایه‌گذاران به‌ویژه آن‌هایی که به دنبال درآمد مستمر از محل سرمایه‌گذاری هستند (مانند بازنشستگان یا افراد ریسک‌گریز)، اهمیت زیادی دارد.
• یک شرکت با DPS پایدار و رو به رشد طی سالیان، معمولاً اعتماد سرمایه‌گذاران درآمدی را جلب می‌کند و سهام آن به عنوان یک گزینه کم‌ریسک‌تر و درآمدزا تلقی می‌شود.
• حتی در شرایط رکودی بازار، دریافت سود نقدی می‌تواند تا حدی زیان ناشی از افت قیمت سهام را برای سهامداران جبران کند. به همین دلیل شرکت‌هایی که سابقه تقسیم سود منظم دارند، در بین سهامداران بلندمدت محبوب‌ترند.
• از منظر تحلیلی، روند DPS یک شرکت می‌تواند نشانه‌ای از چشم‌انداز آینده آن باشد. شرکت‌هایی که هر سال مبلغ سود نقدی را افزایش می‌دهند یا حداقل در سطوح ثابت نگه می‌دارند، پیام مثبتی به بازار ارسال می‌کنند و نشان می‌دهند که به سودآوری پایدار دست یافته‌اند.
• در مقابل، کاهش ناگهانی یا قطع سود نقدی ممکن است سیگنال مشکلات مالی یا نیاز شرکت به نقدینگی برای سرمایه‌گذاری باشد.
نتیجه‌گیری
DPS سهم نقدی سود هر سهم است و در کنار سود سرمایه‌ای مبنای سنجش بازده کل سرمایه‌گذاری را می‌سازد. به دلیل تبدیل مستقیم به درآمد نقدی برای بسیاری از سهامداران جذابیت ویژه‌ای دارد. انتخاب سهم باید با هدف سرمایه‌گذار هماهنگ باشد و برای درآمد دوره‌ای، شرکت‌های با DPS پایدار و بالاتر مناسب‌اند و برای رشد سرمایه بلندمدت، شرکت‌های با DPS کمتر و چشم‌انداز رشد قوی‌تر. شناخت دقیق DPS و سیاست تقسیم سود شرکت‌ها پایه تصمیم‌گیری آگاهانه برای خرید، نگهداری یا فروش سهام است.
